Χαρά Παπαδοκωστάκη: “Ο μόνος που δεν κάνει λάθη είναι όποιος δεν κάνει τίποτα”

[Γνωρίστε τους #λοcals]

Η διευθύντρια σπουδών των Εκπαιδευτικών Κέντρων «Κυττέα» σε μια συζήτηση γύρω από την αγάπη της για τις ξένες γλώσσες και το λειτούργημα του εκπαιδευτικού.

…η αγάπη για τα παιδιά και για το λειτούργημα του εκπαιδευτικού είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά που έχω κληρονομήσει κι εγώ από την μητέρα μου, την Κατερίνα Κυττέα.

Η ΧΑΡΑ ΠΑΠΑΔΟΚΩΣΤΑΚΗ είναι διευθύντρια σπουδών στα Εκπαιδευτικά Κέντρα «Κυττέα». Καθηγήτρια αγγλικής, γαλλικής, ιταλικής και ισπανικής γλώσσας, πιστοποιημένη εκπαιδευτής ενηλίκων (ΕΟΠΠΕΠ), εισηγήτρια προγραμμάτων ΛΑΕΚ, καθώς και εξετάστρια ξενόγλωσσων εξεταστικών φορέων. Απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με κατεύθυνση Γλωσσολογίας και προπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης. Με μετεκπαιδεύσεις στο Institute of Education στο Λονδίνο και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, έχει περισσότερα από είκοσι χρόνια εμπειρίας στη διδασκαλία, την εκπαίδευση καθηγητών, την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού και την κατάρτιση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τη διδασκαλία ξένων γλωσσών. Η διδασκαλία εν μέσω πανδημίας καθώς και η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς γίνονται αφορμή για μια συζήτηση μαζί της γύρω από την εκμάθηση νέων γλωσσών και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν ανάγκη παιδιά και ενήλικες στη σημερινή εποχή.

▶Πότε και πώς ξεκίνησε η λειτουργία των Εκπαιδευτικών Κέντρων Κυττέα;

Το 1978, η μητέρα μου, Κατερίνα Κυττέα, ίδρυσε ένα φροντιστήριο αγγλικών, θέλοντας να μοιραστεί τις γνώσεις της και την αγάπη της για την ξένη γλώσσα με τα παιδιά τής Ναυπάκτου. Η προσπάθεια και η προσφορά της αναγνωρίστηκαν και αγκαλιάστηκαν από γονείς και μαθητές και το φροντιστήριο εξελίχθηκε, προκειμένου να ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες της εποχής. Σήμερα, στα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα προσφέρουμε δημιουργική απασχόληση για παιδιά 5-12 ετών, προγράμματα κατάρτισης και πιστοποίησης για ενήλικες και φυσικά μαθήματα ξένων γλωσσών.

▶Γιατί είναι σημαντική η εκμάθηση ξένων γλωσσών; Ερευνητές, μάλιστα, διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι παίρνουν πιο ορθολογικές αποφάσεις όταν μιλούν άλλη γλώσσα. Ισχύει;

Οι ξένες γλώσσες ανοίγουν ένα παράθυρο επικοινωνίας στον κόσμο: μας δίνουν πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώση και τη δυνατότητα να ταξιδέψουμε (σωματικά ή/και πνευματικά) και να γνωρίσουμε διαφορετικά μέρη, κουλτούρες και ανθρώπους. Αποτελούν επίσης ένα ισχυρό επαγγελματικό εφόδιο και μπορούν να ανοίξουν επαγγελματικούς δρόμους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας προσφέρει επιπλέον γνωστικά οφέλη σε κάθε ηλικία, καθώς «γυμνάζει» τον εγκέφαλο. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα δίγλωσσα παιδιά υπερτερούν στην εστίαση προσοχής, την ανάγνωση, την κριτική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων. Πράγματι, άνθρωποι που μαθαίνουν μια δεύτερη γλώσσα ως ενήλικες φαίνεται να έχουν μια πιο ορθολογική προσέγγιση όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα στη δεύτερη γλώσσα απ’ ό,τι στη μητρική τους. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν η πολυγλωσσία δεν μας κάνει απαραίτητα εξυπνότερους, θα κάνει τον εγκέφαλό μας πιο υγιή και μπορεί καθυστερήσει ασθένειες, όπως τη νόσο του Αλτσχάιμερ ή την άνοια!

▶Ποιες είναι οι γλώσσες του μέλλοντος;

Τα αγγλικά συνεχίζουν να κατέχουν κυρίαρχη θέση ως διεθνής γλώσσα επικοινωνίας, οπότε για τους Έλληνες η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας είναι μονόδρομος. Σύμφωνα με μια μελέτη για τη σχέση ανάμεσα στις ομιλούμενες γλώσσες και τις ανταγωνιστικές οικονομίες (Power Language Index Ranking), οι πέντε γλώσσες που κάποιος οφείλει να γνωρίζει αμέσως μετά τα αγγλικά είναι: τα κινέζικα (η πιο διαδεδομένη μητρική γλώσσα στον κόσμο), τα ισπανικά (εφόδιο στην αγορά εργασίας), τα γαλλικά (γλώσσα της διπλωματίας και της μόδας), τα αραβικά (για το εμπόριο πετρελαίου), τα ρωσικά (για τον τουρισμό), και τα γερμανικά (για την οικονομία).

Στα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα διδάσκουμε όλες τις παραπάνω γλώσσες εκτός από τα αραβικά (προς το παρόν), ενώ προσφέρουμε επίσης μαθήματα ιταλικών και ελληνικών για ξένους.

▶Τι παρατηρείς από τις εγγραφές; Αυξάνονται εκείνοι που ενδιαφέρονται να μάθουν μια δεύτερη γλώσσα; Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχεις, το επιλέγουν για μία εργασιακή διέξοδο;

Η συνειδητοποίηση της ανάγκης εκμάθησης αγγλικών οδηγεί την πλειοψηφία των γονιών να φροντίζουν ώστε τα παιδιά τους να κάνουν μαθήματα από μικρή ηλικία. Αυτό που έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια είναι ότι όλο και περισσότεροι ενήλικες έρχονται να μάθουν μια δεύτερη ή και τρίτη ξένη γλώσσα, είτε γιατί τους είναι απαραίτητη στη δουλειά τους είτε για να βελτιώσουν τις προοπτικές τους στην αγορά εργασίας.

▶Αν κάποιος θέλει να αναζητήσει εργασία για παράδειγμα, στην Γερμανία, πόσο διάστημα θα χρειαστεί μέχρι να μάθει τη γλώσσα σε ικανοποιητικό επίπεδο;

Εξαρτάται τι εννοούμε λέγοντας «ικανοποιητικό επίπεδο». Μπορεί να μάθει τα βασικά για στοιχειώδη επικοινωνία σε κάποιους μήνες, πάντα σε συνάρτηση της διάθεσης και του χρόνου που θα διαθέσει για την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας.

▶Με αφορμή την πρόσφατη βράβευση σας με το Χρυσό Βραβείο Αριστείας μπορείς να μας πεις ποιες είναι οι σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας που εφαρμόζονται σήμερα στα δικά σας εκπαιδευτικά κέντρα;

Στα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα η ξένη γλώσσα είναι η κύρια γλώσσα επικοινωνίας στην τάξη από την πρώτη μέρα. Χρησιμοποιούμε τεχνικές βιωματικής μάθησης, ώστε τα παιδιά να μάθουν την ξένη γλώσσα ευχάριστα και με φυσικό τρόπο παίζοντας, τραγουδώντας, συνομιλώντας.

Με τη χρήση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες πάνω σε σχέδια εργασίας, όπως το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Stop Bullying για το οποίο βραβευτήκαμε. Η σύγχρονη τεχνολογία με διαδραστικές ασκήσεις σε εκπαιδευτική πλατφόρμα ενθουσιάζει τους μαθητές και τους επιτρέπει να οργανώσουν τη μελέτη τους με τους δικούς τους ρυθμούς. Στα τμήματα εξετάσεων, πέρα από τα μαθήματα στην τάξη, κάθε μαθητής εξασκείται ατομικά στον τύπο εξέτασης που επιλέγει, με το ολοκληρωμένο πρόγραμμα exam prep.

Τέλος, τα τμήματα ενηλίκων διαμορφώνονται σύμφωνα με τις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Υπάρχουν εντατικά ομαδικά ή εξατομικευμένα προγράμματα, που στοχεύουν στην κατάκτηση βασικών γνώσεων ή απόκτησης διεθνώς αναγνωρισμένων πιστοποιητικών σε σύντομο χρονικό διάστημα. Συνήθως ξεκινούν τον Οκτώβρη, αλλά αν υπάρχουν ενδιαφερόμενοι μπορεί να ανοίξουν τμήματα όλο το χρόνο.

▶Τα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα δεν είναι εδώ μόνο για να μας μάθουν Αγγλικά ή άλλη ξένη γλώσσα. Τι τα κάνει να ξεχωρίζουν; Τι διαφορετικό προσφέρουν;

Στα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα συνεργαζόμαστε με γονείς και μαθητές για να βρούμε τη βέλτιστη λύση για κάθε μαθητή. Υπάρχει η δυνατότητα ατομικών και ομαδικών μαθημάτων, δια ζώσης ή διαδικτυακά, ώστε ο κάθε μαθητής να επιλέξει αυτό που ταιριάζει στις ανάγκες του. Επιλέγουμε εκπαιδευτικούς με τους οποίους μοιραζόμαστε τις ίδιες αρχές και το πάθος για την εκπαιδευτική διαδικασία και ενθαρρύνουμε τη διαρκή μετεκπαίδευσή τους, με τη διοργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης και τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικές ημερίδες. Έχουμε επίσης τη δυνατότητα προετοιμασίας των ξενόγλωσσων μαθημάτων στο χώρο των κέντρων με την επίβλεψη καθηγητή, ώστε τα παιδιά να γυρνούν σπίτι και να μη χρειάζεται να ασχοληθούν παραπάνω. Για την διευκόλυνση μαθητών που μένουν εκτός του κέντρου της πόλης, προσφέρουμε ασφαλή μεταφορά στα κέντρα μας με λεωφορείο και συνοδό. Τέλος, οργανώνουμε και συμμετέχουμε σε εθνικά και ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα (Erasmus+) για να προετοιμάσουμε τους μαθητές μας να γίνουν ενεργοί πολίτες του κόσμου.

▶Μπορείς να μας κάνεις μια σύντομη περιήγηση στις υπόλοιπες δομές που έχετε δημιουργήσει;

Εκτός από τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών, τα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα διαθέτουν Κέντρο Δια Βίου Μάθησης ΙΙ και Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών.

Τo Κέντρo Δια Βίου Μάθησης αποτελεί φορέα παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης, που απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες. Παρέχει επιδοτούμενα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης σε εργαζομένους (πχ ΛΑΕΚ) και ανέργους (πχ Voucher), καθώς και σεμινάρια που οδηγούν σε εξετάσεις για την απόκτηση επαγγελματικών αδειών (πχ Security) και πιστοποίηση γνώσεων (πχ Πληροφορικής).

Τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) είναι δομές όπου παιδιά ηλικίας 5-12 χρόνων απασχολούνται δημιουργικά εκτός σχολικού ωραρίου. Σε ένα ευχάριστο, ασφαλές και φιλικό περιβάλλον, τα παιδιά συμμετέχουν σε ατομικές και οργανωμένες δραστηριότητες και εργαστήρια, όπου παίζουν, διασκεδάζουν, μαθαίνουν, αθλούνται, κοινωνικοποιούνται, αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους και αποκτούν δεξιότητες χρήσιμες για την εξέλιξή τους. Από τη φετινή σχολική χρονιά στις υπηρεσίες των ΚΔΑΠ εντάσσεται κι η υποστήριξη για τη μελέτη των σχολικών μαθημάτων της επόμενης ημέρας.

▶Πόσο εύκολη ήταν, η προσαρμογή των μαθητών σας και του διδακτικού προσωπικού στην πλήρως διαδικτυακή εκπαίδευση την περίοδο της πανδημίας;

Το Μάρτιο του 2020 που κλείσαμε για πρώτη φορά, σε δύο μόλις μέρες ξεκινήσαμε διαδικτυακά μαθήματα για τα τμήματα εξετάσεων. Έχοντας επενδύσει στις νέες τεχνολογίες με διαδραστικούς πίνακες και υπολογιστές σε κάθε αίθουσα, μαθητές και εκπαιδευτικοί είμαστε εξοικειωμένοι με τη χρήση τους. Το διδακτικό μας υλικό ήταν ήδη ψηφιοποιημένο σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό οπότε η μετάβαση ήταν αρκετά ομαλή.

Από εκεί και πέρα, περάσαμε πολλές ώρες δοκιμάζοντας νέες εφαρμογές, ερευνώντας, μαθαίνοντας, προσαρμόζοντας και τελειοποιώντας τις διαδικτυακές τεχνικές διδασκαλίας μας προκειμένου να προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία μάθησης στους μαθητές μας. Εκπαιδευτήκαμε πρώτα εμείς και μετά εκπαιδεύσαμε μαθητές αλλά και γονείς, χωρίς την πολύτιμη βοήθεια των οποίων δεν θα μπορούσαμε να τα καταφέρουμε, ειδικά με τους μικρότερους μαθητές μας.

▶Εσύ, από ιδιοσυγκρασία, είσαι υπέρ της διδασκαλίας μέσω διαδικτυακών δραστηριοτήτων εξ αποστάσεως ή της παρακολούθησης στη φυσική τάξη;

Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα και αναπτύσσονται κοινωνικά και συναισθηματικά αλληλεπιδρώντας μέσα σε ομάδες με άλλα παιδιά. Η φυσική τάξη μιας σωστά οργανωμένης εκπαιδευτικής δομής με καταρτισμένους εκπαιδευτικούς είναι το βέλτιστο περιβάλλον εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό λόγω των συνθηκών, η σωστά οργανωμένη τηλεκπαίδευση από τους ίδιους καταρτισμένους καθηγητές στις ίδιες ομάδες είναι η καλύτερη λύση.

Γι’ αυτό και για δεύτερη χρονιά φέτος έχουμε προβλέψει τη δυνατότητα σύγχρονης και ασύγχρονης παρακολούθησης μαθημάτων μέσω υπολογιστή. Η δυνατότητα αυτή υπάρχει και για παιδιά που χρειάζεται να παραμείνουν στο σπίτι λόγω αδιαθεσίας ή καραντίνας σε πιθανή ιχνηλάτηση κρουσμάτων.

▶Κάποιοι γονείς επιλέγουν ιδιαίτερο μάθημα ξένων γλωσσών στο σπίτι. Ποια είναι η γνώμη σου γι’αυτό;

Τα ιδιαίτερα μαθήματα μπορεί να αποτελούν λύση σε ορισμένες περιπτώσεις ιδιαίτερων μαθησιακών δυσκολιών, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον κοινωνικό χαρακτήρα της μάθησης για τα παιδιά και τους εφήβους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο καθηγητής Διδακτικής Μεθοδολογίας και Ιστορίας της Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Μαυροσκούφης, «υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να μη διαθέτει ο δάσκαλος υψηλού επιπέδου γνώσεις και ικανότητες και την απαιτούμενη πιστοποίηση γι’ αυτές, ενώ είναι γνωστό ότι δεν υφίσταται για τα ιδιαίτερα μαθήματα έγκυρος και έγκαιρος μηχανισμός για την αξιολόγηση του διδακτικού έργου. Έτσι, λοιπόν, η προτίμηση που δείχνουν κάποιοι γονείς στην ατομική διδασκαλία, αν δεν αποτελεί λύση ανάγκης, οφείλεται μάλλον σε άγνοια ή σε παραπληροφόρηση. Το παιδί και ο έφηβος μαθαίνουν καλύτερα το «τι» και το «πώς» μαζί με τους άλλους. “Learning together, learning to live together”, όπως διακηρύσσει και η UNESCO. »

▶Έχεις μεγαλώσει μέσα σε ένα περιβάλλον παρακολουθώντας τη μητέρα σου, Κατερίνα Κυττέα, η οποία ίδρυσε το πρώτο φροντιστήριο. Τι θυμάσαι από την εκπαιδευτική της πορεία και ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που έχεις δανειστεί και τα ακολουθείς πιστά;

Η μητέρα μου ξεκίνησε το φροντιστήριο ένα χρόνο αφού αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο, θέλοντας να διδάξει τα παιδιά τής πόλης της εφαρμόζοντας τις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους που είχε διδαχτεί. Πάντα θεωρούσε τον εαυτό της εκπαιδευτικό πάνω από όλα και δεν σταμάτησε ποτέ να επιμορφώνεται και να ενημερώνεται για τις νέες εκπαιδευτικές τάσεις. Νομίζω η αγάπη για τα παιδιά και για το λειτούργημα του εκπαιδευτικού είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά που έχω κληρονομήσει κι εγώ.

▶Πως είναι να σχεδιάζεις κάθε χρονιά την πορεία των Εκπαιδευτηρίων με τον αδερφό σου; Ποια κοινή φιλοσοφία σας επιτρέπει να μην κάνετε λάθη;

Ο μόνος που δεν κάνει λάθη είναι όποιος δεν κάνει τίποτα. Όπως λέω και στους μαθητές μου, τα λάθη είναι αναπόφευκτα όταν δοκιμάζουμε ή μαθαίνουμε κάτι καινούργιο. Επιτυχία είναι να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και να μπορούμε να τα διορθώνουμε. Με τον αδερφό μου, Γιώργο Παπαδοκωστάκη, μοιραζόμαστε την αγάπη για τη δουλειά μας και την ίδια εκπαιδευτική φιλοσοφία. Προσπαθούμε να πάρουμε τις καλύτερες αποφάσεις με γνώμονα πάντα το καλύτερο για τους μαθητές μας.

▶Ποια είναι, όμως, τα μελλοντικά σας σχέδια;

Στη σύγχρονη, διαρκώς αναπτυσσόμενη κοινωνία, η αύξηση των γνώσεων γίνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και οι απαιτήσεις της αγοράς εργασίας συνεχώς αλλάζουν. Συνεπώς, η επιμόρφωση και η συμπληρωματική εκπαίδευση είναι αναγκαίες για τη βελτίωση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των εφοδίων σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Στόχος μας είναι να συνεχίσουν τα Εκπαιδευτικά Κέντρα Κυττέα να βρίσκονται στην αιχμή της εκπαιδευτικής καινοτομίας, προσφέροντας υψηλές εκπαιδευτικές υπηρεσίες σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες.